Tarihsel süreçteki yerini 1796 yılında almış olan Râşid Efendi Yazma Eser Kütüphanesi, o dönemin Reis-ül Küttab’ı olan Mehmed Râşid Efendi tarafından yaptırılmıştır. Kayseri’de o dönem önemli bir dini nokta olan Ulu Cami’nin bitişik noktasında özel olarak inşa edilmiştir. Yapımı esnasında büyük özen gösterilmiş, kesme taşlar kullanılmış ve yapı günümüze kadar sadece Râşid Efendi’nin değil, birçok önemli ismin yazma eserleri ile başarılı bir şekilde aktarılmıştır.
Kayseri Râşid Efendi Yazma Eser Kütüphanesi, kuruluşu itibariyle bölgedeki kütüphane problemine de genel anlamda bir çözüm getirmiştir. Zira dönemsel olarak bölgede kurulmuş birçok kütüphane vardır ve eserler karışık olarak, genel anlamda düzensiz bir şekilde bu kütüphanelerde tutulmaktadır. Kayseri Râşid Efendi Yazma Eser Kütüphanesi ile birlikte, tüm bu kütüphanelerdeki eserler, bir araya toplanarak tek bir merkezde derlenmiştir.
Giriş: Mehmet Râşid Efendi Kimdir?
Kütüphanenin inşa edilmesini sağlayan ve adını veren Mehmet Râşid Efendi, gerek I. Abdülhamit gerekse de III. Selim dönemlerinin oldukça bilinen, önem arz eden devlet adamlarından birisidir. Kayseri, Gesi Nahiyesi, Isbıdın Köyü’nde dünyaya gelmiştir ve doğum tarihi H–1167 / M–1753 olarak bilinmektedir. Devlet içerisinde, her zaman hızlı yazan bir kâtip olarak, edebi yanıyla güçlü bir devlet adamı olarak bilinmiştir.
Sultan III. Selim dönemi, Mehmet Râşid Efendi’nin oldukça aktif görevlerde yer aldığı ve 8 sene gibi ciddi bir süre boyunca Reîsülküttâblık makamını başarıyla devam ettirdiği bir dönemdir. Kendisi, bizzat Râşid Efendi Yazma Eser Kütüphanesi’nin kurulmasını sağlamış, bütün masraflarını şahsi olarak karşılamış ve bunların yanı sıra 943 ciltten oluşan oldukça önemli el yazması eserlerini bu vakfa bağışlamıştır.
Mehmed Râşid Efendi, İbrahim Müteferrika’nın dağılmak üzere olan matbaasını Vakanüvis Vasıf Efendi ile birlikte satın alıp matbaanın hizmete devamını sağlamış; dolayısıyla matbaacılığa da önemli derecede hizmet etmiş bir kültür adamıdır.
Raşit Efendi Yazma Eser Kütüphanesi Hakkında Temel Bilgiler
Kütüphane, Önemli El Yazması Koleksiyonlarına Sahiptir
Harf Devrimi yapılmadan önce yazılmış olan toplamda 5923 eser bulunmaktadır. Genel anlamda eserlerin ağırlığı da bu şekildedir. Harf Devrimi sonrasındaki basım olarak geçen eser sayısı sadece 60 civarındadır ve bunların dışında da gene 485 civarı genel, farklı içeriklerde kitaplar vardır. Asıl koleksiyon unsurları, tamamen Harf Devrimi öncesindeki edebiyat kültürüne ışık tutan geniş bir yapıdan oluşur.
Kütüphanenin, koleksiyon olarak geniş bir içeriğe sahip olmasının en büyük nedenlerinden birisi de o dönem bölgede var olan diğer kütüphanelerin buraya nakledilmiş olmasıdır. Nitekim Bedreddin Mahmut Kadı Kütüphanesi, Molulu-zade Mehmed Efendi Kütüphanesi, Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Kütüphanesi, Hacı Halil Efendi Kütüphanesi ve Erkiletli Nişancı Mehmed Kütüphanesi gibi birçok kütüphane kapatılmış, doğal olarak sahip oldukları eserler de bu yeni kütüphanede bir araya getirilmiştir.
Sizler de birçok önemli eseri ve oldukça özel koleksiyonları bir arada sunabilen Râşid Efendi Yazma Eser Kütüphanesi’ne ufak bir yolculuk yapmak, edebi anlamda dopdolu bir gezi süreci yaşamak istiyorsanız, aşağıdaki temel bilgilere göre planlarınızı daha rahat yapabilirsiniz.
- Tam adresi şu şekildedir; Cami-i Kebir Mahallesi Cami-i Kebir Avlusu 38040 Melikgazi / KAYSERİ.
- Kütüphaneye gitmeden önce bilgi almak isteyenler için resmi telefon numarası; 0352 222 88 39.
- Ziyaret etmek isteyenler, Pazartesi ve Cumartesi günleri 08.00 ve 17.00 arasında uğrayabilirler.
- 2052 adet tamamen el yazması olan toplamda 8520 önemli eseri bir arada sunabilmektedir.
- Mehmed Râşid Efendi’nin ise, 925 ciltlik çok özel el yazmaları bu kütüphanede sergilenmektedir.
- Kütüphane içerisinde, özel olarak okuma odası sunulmaktadır.
Kütüphane içerisinde yer alan 1. yy da yazılmış Botanik Tıbbı Kitabı’nın birebir örneği
Son Not: Osmanlı Devri süresince Kayseri’de açılan son kütüphane Râşid Efendi Yazma Eser Kütüphanesi’dir. Kütüphane, müstakil kütüphane binası olan döneminin ilk kütüphane özelliğini de taşımaktadır.
